Za rukovodstvo Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) Bosanska krajina je u drugoj polovini 1942. godine imala prvorazredni značaj. U periodu od jula do septembra partizanski odredi su zauzeli cijeli niz gradova: Prozor, Duvno, Livno, Konjic, Ključ, Mrkonjić Grad i Jajce.
Uporedo sa jačanjem partizanskih odreda, koji se ogleda u razbijanju nekoliko ustaško – domobranskih garnizona, jačala je i aktivnost Narodnooslobodilačkih odbora (NOO). Na osnovu dokumenata komandanta Operativnog štaba za Bosansku krajinu, Koste Nađa, trebalo je osloboditi jedan važan centar kako bi se u njemu održalo Antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ). Kao cilj izabran je Bihać. Operaciju je trebalo izvesti najkasnije do 5. novembra kako bi se mogla proslaviti 25. godišnjica Oktobarske revolucije u Sovjetskom savezu.
Pored ovoga postojalo je više razloga zašto je baš Bihać odabran. Prije svega, osvajanjem Bihaća povezala bi se ogromna slobodna teritorija u području Like, Banije i Korduna. Time bi se omogućio daljni razvoj NOP-a. Uz učešće 8 brigada, operacija je otpočela 2. novembra 1942. godine, a već 4. novembra je oslobođen Bihać, a zatim Bosanska Krupa, Cazin i Velika Kladuša. Ubrzo je objedinjena ogromna slobodna teritorija koja se protezala na oko 50 000 km2.
I pored toga što je ovom operacijom partizanski pokret vidno ojačao, pokazalo se da su njezini pripadnici još uvijek potpuno nedisciplinovani. Ne samo da su obični vojnici potpuno opljačkali pomenute gradove, već su im u tome pomogli i njihovi oficiri. Obzirom da je oslobođeni kraj bio naseljen Muslimanima (Bošnjacima) pristupilo se osnivanjem krajiških brigada sačinjenih od Muslimana. Prilikom tog čina osniva se i 8. krajiška NO udarna brigada, 28. decembra, u čijem se sastavu našao veliki broj Muslimana. Na priliv Muslimana u NOP znatno je uticalo i pristupanje NOP-u uglednog prvaka Jugoslovenske muslimanske organizacije (JMO), Nurije Pozderca. Period od 4. novembra 1942. do kraja januara 1943. godine, biće obilježen vojnim i političkim jačanjem NOP-a.
Najvažniji rezultat toga je osnivanje AVNOJ-a i njegovo prvo zasjedanje u Bihaću od 26. do 27. novembra 1942. godine. Jedan od potpredsjednika ovog tijela je bio i Nurija Pozderac. Bosna i Hercegovina je u dokumentaciji AVNOJA definirana kao ravnopravna država sa drugim federativnim jedinicama Jugoslavije.
Izvršni odbor AVNOJ-a, de facto je vodio i unutrašnju i međunarodu politiku NOP-a. Osnivanje Bihaćke republike, odnosno “partizanske države”, doveo je do aktiviranja Muslimana i Hrvata u NOP-u. Obzirom da je u ovom kraju živjelo oko 80 000 Hrvata, predstavnici NOP-a su odlučili za vijećnika AVNOJ-a imenovati i člana livanjske organizacije Mačekove Hrvatske seljačke stranke (HSS), Florijana Sučića.
Prema tome NOP je u tom vremenu slijedio program federativnog uređenja države na principu nacionalne ravnopravnosti u kojoj je isključena hegemonija bilo koje nacije. Četnički i ustaški pokret se opredijelio za srpsku, odnosno hrvatsku hegemoniju, s toga treba imati na umu da je partizanski pokret u tom vremenu predstavljao jedinu realnu opciju za sve Muslimane (Bošnjake).
Osnivanje Bihaćke republike kočilo je daljna napredovanja Nijemaca. S toga je Hitler 28. decembra 1942. godine izdao direktivu komandantu Jugoistoka da spriječi iskrcavanje savezničkih snaga na Balkanu.
Donesena je odluka o pripremi operacije “Vajs” s ciljem uništenja glavnine partizanskih formacija. Istovremeno je i vođa četničkog pokreta Draža Mihailović pripremio operativni plan uništenja “Sovjetske republike” u Bosanskoj krajini. S toga je Tito bio spreman na primirje sa njemačkom komandom, kako bi se obračunao sa Četnicima koji su mu bili glavni oponenti u borbi za vlast u Jugoslaviji. I pored toga što je došlo do pregovora između Nijemaca i partizana u Gornjem Vakufu, do sporazuma nije došlo. Operacija “Vajs” je počela 20. januara 1943. godine i već 29. januara Nijemci su zauzeli Bihać, što je dovelo do povlačenja partizanskih odreda. Time je slomljena Bihaćka republika.
