U toku četrdesetogodišnje austrougarske uprave nad Bosnom i Hercegovinom (1878 – 1918), građeni su pojedinačni objekti, koji i danas služe kao upravne zgrade, a takvi danas postoje u Sarajevu, Banja Luci, Mostaru, Travniku itd. Naročito je bila intenzivna gradnja vojnih objekata: kasarni, oficirskih paviljona, vojnih bolnica, u centralnim dijelovima BiH poput Sarajeva i Travnika, a naročito na granici sa Srbijom i Crnom Gorom, odnosno gradovima: Bileća, Foča i Trebinje. Time su pojedini gradovi poput Bileće, Foče, Rogatice i Nevesinja imali više vojnika nego civila, jer su pretvarani u vojne garnizone gdje su mahom živjela vojna lica. Vojska je u bosanskohercegovačkim gradovima predstavljala važan ekonomski i društveni faktor, koji je uz intelektualce i poduzetnike bio nosilac novog, zapadnjačkog, stila života, donoseći nove manire u naše krajeve.
Sa razvojem bosanskohercegovačkih gradova mijenjala se i demografska struktura doseljenjem stanovništva iz drugih dijelova Austrougarske monarhije, tako da je u određenim gradovima procenat doseljenika iznosio i do 30%. Među ovom grupom građana naročita je bila zastupljenost činovnika čiji se broj sa 689, prve godine okupacije, 1912. godine povećao na 13 266. Važan faktor u gradovima činila je i žandarmerija (policija) u čijim redovima je 1910. godine služilo 2 284 ljudi sa 52 oficira. Među oficirima nije bilo niti jednog stanovnika BiH. Socijalna struktura stanovništva nije se mijenjala uvođenjem novih privrednih aktivnosti. Najvećim dijelom zadržan je tradicionalni agrarno i zanatlijsko – trgovački način. Od 66 gradova, koliko ih je bilo 1910. godine, samo njih 25 nije imalo agrarnu većinu, odnosno seosku. Sa malim izuzecima bili su gradovi od 2 000 do 5 000 stanovnika, dok je preko 5 000 stanovnika imalo 11 gradova. Sarajevo je bilo jedini grad sa preko 50 000 stanovnika.
U toku austrougarske uprave obavljena su četiri popisa stanovništva: 1879, 1885, 1895. i 1910. godine. Od prvog do posljednjeg popisa broj stanovnika se povećao sa 1 158 164 na 1 808 404, što znači da je priraštaj iznosio 739 880 lica, odnosno 2.06% godišnje. U to vrijeme gustina naseljenosti je porasla sa 22 na 37,1 stanovnika na 1 km2, što je BiH svrstavalo u red slabije naseljenih zemalja Evrope. Prema prvom popisu pravoslavaca je bilo 496 485, muslimana 448 613, katolika 209 391, Jevreja 3 426 i 294 ostalih. Prema zadnjem popisu pravoslavaca je bilo 825 418, muslimana 612 137, katolika 434 061, Jevreja 11 868 i 14 560 ostalih. Broj gradskog stanovništva je iznosio u prosjeku između 13 i 30%. BiH je i dalje bila vjerski i nacionalno izmješana te ni jedna nacionalna zajednica nije dostigla apsolutnu većinu na jednom kompaktnom prostoru. Godine 1910. u BiH je bilo 5 697 naseljenih mjesta, od čega 66 gradova i 5631 selo.
Od svih gradova najintenzivniju izgradnju je doživjelo Sarajevo u kojem je do danas sačuvano oko 1 000 austrougarskih objekata. Najmonumentalnija građevina je svakako Vijećnica, građena od 1892. do 1895. godine, sagrađena u arapskom slogu od strane arhitekata Aleksandra Viteka i Ćirila Ivekovića. Do kraja XX stoljeća Sarajevo je dobilo: Vojnu bolnicu, Zemaljski muzej, Gradsku tržnicu, zgradu Zemaljske vlade, Šerijatsku sudačku školu, zgradu Velike realke, katedralu, adaptaciju pozorišta, zgradu Kasine, hotel “Evropa”, tvornicu duhana, tkaonicu ćilima, tkaonicu beza i vezionica, nekoliko pivara itd. Puštanjem u rad termoelektrane u Sarajevu 1895. godine omogućeno je uvođenje i električnog tramvaja, umjesto tramvaja sa konjskom vučom koji je uveden deset godina ranije. Otpočeo je proces postavljanja ulične rasvjete, elektrifikacija javnih objekata i stanova a zatim i pokretanje industrijskih pogona. Tako je Sarajevo dobilo električnu energiju prije većeg broja velikih evropskih gradova – prije Londona, Pariza, Ljubljane i 12 godina prije Zagreba. Već 1880. godine imalo je i savremeni vodovod, registrovana su 143 vodovoda dužine 121 km, a prvi savremeni vodovod izgrađen je u Mostaru 1885/86. godine. Pored Sarajeva intenzivna gradnja vršena je i u Banja Luci, Mostaru, Tuzli, Bihaću i Travniku.
Na polju sakralne arhitekture naročito je do izražaja došla izgradnja katoličkih i pravoslavnih bogomolja. Posebno se ističu: crkva sv. Ilije u Ilijašu, crkva sv. Ante Padovanskog u Sarajevu, Bogoslovija u Reljevu, samostan milosrdnih sestara i crkva sv. Vinka u Sarajevu, a najmonumentalija je Katerdala u Sarajevu izgrađena 1894. godine. Tokom austrougarske uprave Sarajevo potaje sjedište sefardskih i aškenaskih Jevreja u BiH, gdje se gradi hram na Bjelavama i školska zgrada. Muslimansko stanovništvo je malo gradilo džamije, jer je veliki broj njih već izgrađen tokom osmanskog perioda. Građevinska djelatnost muslimana se uglavnom bazirala na popravku i održavanje postojećih objekata. Ipak, sagređeni su: Vakufsko – mearifski dvor, kiraethana, Isa begova banja, Gazi Husrev begov mekteb, Alasbegov dvor i islamsko sirotište. Tokom austrougarskog razdoblja intenzivirana je i izgradnja cestovnog i željezničkog saobraćaja. U periodu od 1880. do 1906. godine izgrađeno je oko 1 000 km pruge i oko 550 kilometara ceste. Već početkom XX stoljeća po ulicama Banja Luke, Sarajeva i Mostara bili su vidljivi lični automobili, a i pošiljka pošte obavljana je cestovnom mrežom. Pored glavne željezničke magistrale Bosanski Brod – Sarajevo – Mostar, izgrađene su i sporedne: Gabela – Zelenika, Uskoplje – Dubrovnik – Hum – Trebinje. Ovakvim sistemom povezani su veći gradovi BiH, kao i rudarski, odnosno industrijski bazeni. Kao novi urbani elementi vezani za saobraćaj javljaju se čelični mostovi, ograde itd. Poznati su mostovi u kanjonu Neretve, Miljacke, Čobanije, Ćumurije.
Izvjesni napredak zabilježila je i pismenost, koja je prije okupacije iznosila svega 3%. Stvarna pismenost je bila veća od 3% iz razloga što je austrougarska vlast pod pismenim ljudima podrazumijevala one koji su znali čitati latinicu i ćirilicu. Osnivanje novih škola otpočelo je u Sarajevu, a zatim u Mostaru, Bihaću, Banja Luci, Travniku itd. Školske 1882/83 već ih je bilo 42 sa 51 učiteljom i 8 učiteljica, da bi školske 1890/91. godine broj osnovnih škola iznosio 300. Ipak, u poređenju sa razvijenim zemljama 1911. godine BiH je po školstvu bila na začelju. Tada je na 100 stanovnika dolazilo školske djece u: SAD 21, Njemačkoj 18, Engleskoj i Norveškoj 17, Holandiji, Francuskoj, Švedskoj, Austriji 11, Italiji 9, Grčkoj 7, Rumuniji, Portugalu, Srbiji 5, Rusiji 4, a u BiH svega 3. Pored osnovnih 1914. godine u BiH je bila 31 srednja škola, od čega 13 u Sarajevu, 5 u Mostaru, po 2 u Tuzli, Travniku i Banja Luci, te po jedna u Bihaću, Bijeljini, Brčkom, Derventi, Livnu i Trebinju. Osim najveće koncentracije osnovnih i srednjih škola u Sarajevu su se nalazile i dvije naučne institucije: Zemaljski muzej, osnovan 1889. godine i Institut za istraživanje Balkana osnovan 1904. godine. Postojala je ideja o otvaranju filozofskog i pravnog fakulteta do čega, uslijed izbijanja Prvog svjetskog rata, nije došlo.
Paralelno sa razvojem prosvjete dolazi i do razvoja kulturno – humane djelatnosti u čemu su prednjačile: srpska “Prosvjeta”, muslimanski “Gajret” i hrvatski “Napredak”. Njihovi osnovni ciljevi bili su pomaganje siromašnim đacima i studentima, odnosno stvaranje nacionalne inteligencije i obrazovanje modernih zanatlija i trgovaca. U okviru ovog programa naročito se istakla srpska “Prosvjeta” koja je za prvih deset godina postojanja (1902 – 1912), prosječno školovala 121 učenika. Muslimansko stanovništvo u gradovima se najteže uključivalo u krupne promjene koje su rušile njihov tradicionalni društveni život i navike. To se odnosilo, prije svega, na škole novog tipa – državne. Tako je na primjer, 1889/90. godine u 293 osnovne škole u BiH bilo upisano svega 4 886 muslimanske djece, od čega samo 12 djevojčica. Stanje je bilo još nepovoljnije u srednjim školama. U državnoj gimnaziji u Sarajevu 1879. godine, od 42 učenika, bio je samo jedan Musliman (Bošnjak), a u mostarskoj 1893. godine, od 65 učenika bilo je 8 Muslimana. Stanje se nešto poboljšalo angažmanom “Gajreta” koji je do 1914. godine odškolovao 545 učenika, od kojih 30 na fakultetima, 223 u gimnazijama, 87 u realkama i 52 na zanatima. Hrvatsko kulturno – prosjvetno društvo “Napredak” je do 1914. godine stipendiralo 1 192 učenika u srednjim školama i univerzitetima, te 509 šegrta. Pored navedenih postojala su i “miješana” društva: u Sarajevu Srpsko – hrvatski klub, u Višegradu Hrvatsko – muslimanski klub i u Maglaju Hrvatsko – muslimanski soko. Djelovala su također i Jevreska udruženja, te udruženja doseljenika iz Njemačke, Austrije, Češke, Mađarske i Rusije.
