Gradovi, a posebno utvrđenog tipa, predstavljaju jednu od najvažnijih arhitektonskih karakteristika perioda srednjeg vijeka u Bosni. Kao i u drugim evropskim sredinama, preovladavao je romanski i gotski stil gradnje. Smatra se da je u toku srednjeg vijeka izgrađeno oko 350 gradova, od kojih je većina utvrđenog tipa. S toga će i ovdje glavni fokus biti stavljen na utvrđeni tip.
Obzirom da su od većine gradova opstale samo ruševine, te ostaci gradskih kula i zidina, ovaj segment spada u sferu arheologije, koja je uspjela locirati oko 200 takvih objekata. Oni gradovi koji su opstali, dolaskom Osmanlije, su nadograđivani i preuređivani. Većina gradova iz tog perioda je poslužila kao jezgro za formiranje današnjih gradskih naselja u Bosni. Osnovni elementi grada su bili bedemi i kule. Veličina prostora koja je obuhvaćala odbrambene zidine grada se kretala od 100 metara kvadratnih pa sve do 1 000 i više metara kvadratnih.
Većina gradova je premašivala prostor od 1 000 metara kvadratnih. Gradovi su podizani kako bi imali ulogu odbrambene utvrde okolnim naseljima i seoskim općinama, te putevima, granici i feudalnom posjedu. Postojalo je i nekoliko gradova koji su zauzimali prostor veći od 1 hektara, a ti gradovi su: Bobovac, Črešnjevo i Bokševac kod Konjica, dok pet gradova zauzima prostor od 1 000 metara kvadratnih do 1 hektara. Na vrhu bedema bi se obično postavljali prsobrani – zupci koji su štitili branioce od neprijateljskih projektila. Prosbrani su ponekad imali svoje strijelnice, odakle su uzvraćani projektili neprijateljskoj vojsci.
U početnoj fazi gradnje, utvrđeni grad je posjedovao usku drvenu galeriju sa unutrašnje strane koja je predstavljala stražarsku stazu. Nešto kasnije širina bedema je omogućila nesmetanu komunikaciju na koju se moglo stacionirani više desetina pa i stotina vojnika. Kapija grada se obično nalazila u sastavu ulazne kule, ali je bilo slučajeva gdje se nalazila i u bedemskom zidu. Drugi bitan segment bosanskog grada je bila kula, a postojale su glavne, ugaone, ulazne, pobočne i isturene kule. Većina bosanskih gradova posjedovala je samo jednu kulu.
Oni razvijeniji gradovi posjedovali su više kula. Takav je slučaj sa Bobovcem, čiji je red kula predstavljao cijeli odbrambeni mehanizam. Glavna kula se nalazila u sklopu kraljevskog dvora, druga se nalazila na Visu i štitila je cijeli sjeverni prilaz gradu, te kula uz građevinski kompleks, zvana Crkvica. Prozori na kuli su bili veoma rijetki a obično su bili izrađeni kao strijelnice. Iznimke su gradovi Bobovac i Jajce koji su imali niz većih prozora na kulama. Ostali objekti, koji su činili odbrambeni mehanizam grada su: jarci, pokretni mostovi i usjeci.
Oko glavne kule se razvijao stambeni dio grada. Svaka ta naseobina je posjedovala cisternu za vodu unutar zidina. Ukoliko je vlastelin stanovao unutar zidova, tu bi se našla i stambena kuća od drveta, sa dvorištem, opasana debelim zidovima. Rijetko bi se unutar zidova nalazila i zgrada za smještaj stoke i stočne hrane. Gradovi su obično posjedovali i zgradu za smještaj zanatskih radionica, spremište za žito, kovačnicu oružja, kolibu, klijet, pivnicu, busaru i slično.
