Opće je prihvaćeno mišljenje da je pokretač i vođa Prvog srpskog ustanka bio Đorđe Petrović, zvani Karađorđe, koji je na ustaničkoj Skupštini u Orašcu 14. februara 1804. godine pred oko 300 srpskih velikaša izabran za vođu srpskog ustanka protiv osmanske vlasti.
Međutim, prema novim istraživanjima, koje je poduzeo profesor na Balkanskom istraživačkom institutu “Trakija” Univerziteta u Edirneu, turski historičar Juksel Hoš smatra da je, odmetnik od sultana i zaštitnik hajduka iz Srbije, Bugarske, Rumunije i Bosne, a porijeklom Bošnjak iz Tuzle, Osman Pazvanoglu zaslužan za pokretanje Prvog srpskog ustanka i stvaranje moderne srpske države. Poznato je da se 15. februar, kao prvi dan ustanka, danas slavi kao Dan državnosti Republike Srbije.
Turski historičar, Juksel Hoš, inače porijeklom iz Jagodine čija se porodica nakon konačne propasti osmanske vlasti u Srbiji, 1878. godine doselila na područje Anadolije, ističe da je Pazvanoglu komandovao srpskim hajducima i da mu zbog toga “Srbi trebaju u Beogradu podići spomenik jer je zaslužan za osnivanje srpske države”. Dalje navodi kako je vođa Prvog srpskog ustanka Karađorđe bio Pazvanogluov čovjek, a te tvrdnje opravdava navodima da je Pazvanoglu nakon što je napredovao u osmanskoj administraciji i postao janjičarski aga, nezadovoljan reformama koje su početkom XIX stoljeća potresale Osmansko carstvo, na Balkanu kočio te reforme i digao ustanak protiv osmanske vlasti. Poznat je podatak da je Osmansko carstvo krajem XVIII stoljeća krenulo u proces modernizacije zemlje i ukidanje zastarjelih i nefunkcionlnih institucija, a jedna od takvih je bila i janjičarska – janjičari koji su od nekoć elitne jedinice osmanske vojske postali uzurpatori vlasti i narušivači javnog reda i mira.
Nakon okončanja osmansko – austrijskog rata 1791. godine osmanski sultan Selim III u cilju sprječavanja masovnog iseljavanja Srba u Banat i Srijem, koji su tada bili pod austrijskom vlašću protjeruje zloglasne janjičare iz Beograda i zabranjuje im povratak. Umjesto njih na mjesto Smederevskog sandžak bega postavlja Mustafu pašu, koji je uživao veliko poštovanje među Srbima. Međutim, nakon što je došlo do unutrašnjih nemira na Bliskom istoku, osam godina kasnije zloglasni janjičari se vraćaju u Beograd pod pritiskom vidinskog paše Pazvanoglua koji se odmetnuo od sultana.
Osman Pazvanoglu je u Rumeliji (osmanski termin za prostor Balkana) bio jedan od najutjecajnijih ajana (ugledni ljudi). Nakon što je sklonio upravitelja Beograda Mustafu pašu dolazi do slabljenja vlasti u Smederevskom sandžaku (kolokvijalno poznat kao Beogradski pašaluk) a vlast ostaje u rukama četvorice dahija: Aganlije, Kučuk Alije, Mula Jusufa i Mehmed age Fočića, odnosno hajduka, i oni prelaze pod kontrolu janjičara, koji su bili vjerni Pazvanogluu. Osmanska administarcija je u ovom procesu doživjela prvi ozbiljniji udar na prostoru današnje Srbije. Prema njegovim riječima “oni koji su ubili Mustafu pašu u Beogradu su zapravo pristali da im komanduje Karađorđe koji je bio podređen Pazvanogluu”.
Dalje navodi da “Karađorđe postupa po naređenju Pazvanoglua, pobjeđuje vojsku niškog beglerbega Hafiz paše i Osmanska administarcija je po drugi put dobila ozbiljan udarac. Nakon zauzimanja Beograda, objavljuje da će ratovati sve dok Srbija ne bude nazvisna. Pazvanoglu kasnije pristaje na pokornost sultanu ali 1807. godine umire od tuberkuloze. Karađorđe od njega duže živi sve do stvaranja srpske države”.
U domaćoj historiografiji tek je poznat podatak da je Pazvanoglu bio odmetnik od sultana kod kojeg je jedna od važnijih ličnosti Prvog srpskog ustanka, hajduk Veljko izučio vještine ratovanja. Tri godine kasnije, po nalogu Karađorđa, Veljko je podigao bunu. U osmanskim dokumentima stoji da je Pazvanoglu sprovodio pljačkaške pohode i otimao imovinu stanovništvu Vlaške, prema Bukureštu, od Dunava do Stare planine i od Beograda do Varne. Kontrolisao je veliku teritoriju, samostalno je vladao, kovao novac i uspostavljao diplomatske odnose sa državama u okruženju, ali i bio vođa masonske lože Vidina. Sa sebi odanim ličnostima, janjičarima i hajducima, pokušao je 1793. godine pod svoju kontrolu staviti i Beograd, ali su ga u Bici kod Kolara porazili srpski vojnici.
Drugi turski historičar Ali Javuz navodi kako je Pazvanoglu često dovodio Osmansko carstvo u tešku situaciju ali da je u periodu od 1802. godine pa sve do smrti časno služio sultau i nije pravio bune. U Vidinu (Bugarska) je izgradio džamiju, medresu i biblioteku, koje su danas sačuvane. Međutim, raniji period je isprepleten velikim problemima koje je činio. Tako je ponukan revolucijom u Francuskoj, da bi zadobio srpske nacionaliste slao šubare i krzno, pa čak je održavao i kontakte sa Rusijom, vječitim neprijateljem Osmanskog carstva, kako bi ona dodatno podržala pobunjene Srbe.
I dok osmanski dokumenti Pazvanoglua spominju kao Bošnjaka, pretpostavke su da je on porijeklom Tatar čiji su se preci u vrijeme osvajanja Bugarske od strane Osmanskog carstva nastanili u Vidinu.
