Posmatrajući sa međunarodno – pravnog aspekta odbrana sjeveroistočne Bosne počinje odbranom Zvornika, odnosno Bitkom za Kula Grad. Samir Ništović, koji se nalazio na čelu Općinskog štaba Patriotske lige Zvornika 8. aprila 1992. godine izvještava da se vode borbe u predgrađu Zvornika. Istog dana napadnut je i sam grad od strane agresora sastavljenog od pristalica SDS-a općine Zvornik, arkanovaca, šešeljevaca i brojnih drugih srpskih dobrovoljaca. Dok su se vodile borbe za Kula Grad, agresor je okupirao Bratunac 17. aprila, Srebrenicu dan kasnije, koja je u protivnapadu brzo ponovo oslobođena, Vlasenicu 23. aprila, a zatim, nakon pada Kule Grada tj. Zvornika, agresor zauzima Brčko 1. maja i Kalesiju 11. maja, koja je već 23. maja 1992. godine oslobođena. Tada uspostavljene linije na prostoru sjeveroistočne Bosne ostale su gotovo iste do kraja rata, osim ogromnog teritorijalnog gubitka Podrinja tokom narednih godina odbrane od agresije, a posebno u ljeto 1995. godine kada padaju Srebrenica i Žepa.
Još dok je trajala borba za odbranu Kula Grada, komandant odbrane je upućivao česte vapaje općinama srednjeg Podrinja da se uputi ispomoć. Upućene su dvije čete Patriotske lige iz Konjević Polja ali na zacrtanu lokaciju nisu stigle zbog političke opstrukcije vodstva iz Bratunca, odnosno vladajuće SDA garniture. Tada se PL Bratunca organizuje i formira krizni štab MZ Konjević Polje te 8. aprila 1992. godine okuplja oko 300 boraca. Za komandanta kriznog Štaba izabran je Velid Šabić. U podnevnim satima 17. aprila agresor ulazi i u Bratunac. Za samo nekoliko sati srpske snage su pod svoju kontrolu stavile važnije političke, vojne i privredne institucije. Sve do 10. maja 1992. godine vršeno je plansko etničko čišćenje urbanog dijela Bratunca pojedinačnim likvidacijama, hapšenjima, privođenjima, otpuštanjem sa posla, da bi se 10. maja pristupilo totalnom etničkom čišćenju nesrpskog življa iz Bratunca. Za to vrijeme veliki broj političkih i vojnih rukovodilaca napuštaju grad. Primjera radi, prvi čovjek općine Dževad Gušić, kao i načelnik SJB Senad Hodžić sprovedeni su do Kladnja u pravcu Tuzle. U kasnijem periodu rata Općinski štab Bratunac prerasta u 114. istočnobosansku brigadu ARBiH. Miroslav Deronjić, predsjednik SDS-a Bratunac tokom aprila i maja 1992. godine priznao je krivicu za progon Bošnjaka iz okoline Bratunca, zatim krivicu za zločin u selu Glogova 9. maja 1992. godine kada je naredio ubistvo 65 bošnjačkih civila. U tim zlodjelima su učestvovali i dobrovoljci iz Srbije koje je “lično vidio kako prelaze preko Drine”.
Paralelno sa dešavanjima u Bratuncu, slična situacija se odivjala i u Srebrenici. Dana 17. aprila 1992. godine, agresorske snage ulaze u Bratunac bez ikakvog otpora, te odmah pozivaju predstavnike Srebrenice da dođu na pregovore u Bratunac. Na te pregovore dolazi skupštinska komisija: dr. Sabit Begić, Alija Hasić i Besim Ibišević. Komisiji je upućen ultimatum da do 8 sati u jutro, 18. aprila Srebreničani predaju svo naoružanje. Isti dan organizovan je i savjet na kojem su predstavnici policije u Srebrenici kategorično odbili predaju naoružanja, a isto su izmjestili u tajnu bazu izvan grada. Tog dana najveći dio općinskog rukovodstva je napustio Srebrenicu. U večernjim satima grad napuštaju i srebrenički direktori, profesori i ljekari. Tri dana kasnije, 15. aprila 1992. godine komandant Štaba TO Srebrenica, Suljo Hasanović upućuje obavijest za narodnu odbranu na ruke komandanta Štaba TO BiH u kojem izvještava da su formirane jedinice otpora na prostoru Srebrenice i to tri rejonska štaba TO – Potočari, Sućeska i Osatica. U jednoj od tačaka navodi da se pod komandu Štaba TO Srebrenice stavilo 1 606 vojnih obveznika, da imaju oko 500 cijevi. Od tadašnjih 7 000 stanovnika u Srebrenici je 18. aprila u gradu ostalo samo 2 000. Ostali su pripadnici policije, Patriotske lige i drugi patrioti. Komandant PL općine Srebrenica je bio Suljo Hasanović, dok je formiran i Štab TO Srebrenice na čijem čelu se nalazio Naser Orić. Istog dana u Srebrenicu ulaze srpske snage bez ispaljenog metka, a do prvih borbi dolazi dva dana kasnije u selu Potočari, čime je simbolično otpočela borba za Srebrenicu. Nakon žestokih borbi branioci oslobađaju Srebrenicu 9. maja 1992. godine i od tada pružaju grčevit otpor braneći Srebrenicu, sve do kobnog 11. jula 1995. godine.
Vlasenica pada u ruke agresora bez ispaljenog metka 21. aprila 1992. godine. Pred najezdom srpskih snaga iz Han Pijeska i Šekovića, bošnjačko stanovništvo se povlači u rejon Konjević Polja i Cerske. Po povlačenju u rejon Cerske formira se novi Štab TO općine Vlasenica 22. aprila. Do tada je na mjestu komandanta Općinskog štaba bio Ferid Hodžić, koji je istovremeno bio i komandant predratnog Štaba TO Vlasenica. U daljem toku borbi, pod pritiskom agresora u februaru 1993. godine pada prostor Kamenice, a 11. marta 1993. godine padaju i prostori Cerske i Konjević Polja nakon čega se narod povlači prema Srebrenici koja je proglašena demilitarizovanom zonom.
Istovremeno je srpski agresor spremao i napad na Brčko. Do 1. maja 1992. godine sprovedene su identične radnje kao i na primjeru ranijih općina. Ipak, uspjeh agresora se zasnivao na neuspjehu političkog rukovodstva Brčkog. Dana 30. aprila 1992. godina agresor ruši mostove na rijeci Savi, upravo kada se na glavnom mostu našla velika grupa prolaznika, koji su ulazili u grad. Nakon eksplozije i rušenja glavnog mosta, prema navodima Jusufa Kadrića “komadi ljudskog tijela ležali su po ulicama: ruke, noge, glava žene sa dugačkom crnom kosom nasred ulice iza općine”. Samo nekoliko dana ranije u organizaciji stranke SK BiH – SDP organizovan je turnir prijateljstva u fudbalu. Istog dana, nakon rušenja mostova i ubistva preko 60 ljudi, komandir policije u Brčkom (Bošnjak) kada je izašao na lice mjesta i vidio šta se desilo naređuje istražnim sudijama da izađu na lice mjesta i naprave izvještaj. Ovakav događaj govori koliko su bezlazeno posmatrani događaji. Sutradan Brčko biva napadnuto i okupirano, a posljedice su stotine ubijenih i prognanih. Koliko je zabluda vladala među bošnjačkim rukovodstvom govori podatak da je načelnik Brčkog 1. maja 1992. godine otišao na Radio Brčko na razgovore sa predstavnicima agresorske strane, gdje spoznaje činjenicu da će biti likvidiran, poslije čega se uspijeva izvući i napustiti grad.
Poslije Brčkog napad počinje i na Kalesiju. Sve do 15. maja kolone JNA su nesmetano prolazile kroz Tuzlu u pravcu Brčkog i Bijeljine. Jedna takva kolona je 11. maja napala i okupirala Kalesiju. Branioci su odbranu organizovali 2 km od Kalesije, a 17. i 18. maja u borbama sa snagama JNA sprječavaju njihov prodor i spajanje sa snagama JNA na aerodromu “Dubrave”, poslije čega nakon dobro organizovane akcije oslobađaju Kalesiju 23. maja 1992. godine.
