Sve veće provale barbarskih naroda, koji su na istoku naseljavali prostor Rimskog carstva, nagnalo je rimskog cara Karakalu da 212. godine izda poznati edikt kojim je podijelio građansko pravo svim slobodnim stanovnicima Carstva. Time su Iliri, koji su se istakli svojim vojničkim sposobnostima, došli u središte mnogih zbivanja u posljednja tri stoljeća rimske historije. U tom periodu, kada središnja moć Rima slabi, a provincije u mnogo čemu postaju važnije od središta Carstva, Iliri izbijaju u prvi plan političkih događaja i uzimaju u svoje ruke sudbinu imperije. Nekoliko najznačajnijih rimskih careva biti će iz reda ilirskog naroda.
Prvi među njima je bio Decije, kojeg su vojnici proglasili carem 248. godine. Kao i svi kasniji carevi ilirskog porijekla, Decije je vodio energičnu unutrašnju politiku i borio se protiv barbara koji su u to doba već uveliko predstavljali opasnost za opstanak Rima. Najupečatljivija borba mu je bila protiv Gota koji su prelazili Dunav i pljačkali po Meziji i Trakiji. Poginuo je u sukobu protiv njih 1 .jula 251. godine u Bici kod Arbita, zajedno sa svojim sinom Herenijem. Vladavina mu je ostala poznata i po žestokom progonu kršćana čiji je bio veliki protivnik.
Novi car ilirskog porijekla, Klaudije II, je vladao u periodu od 268. do 270. godine. Istakao se uspjesima u ratu protiv Gota, naročito u Bici kod Niša 268. godine, pa je zbog toga dobio i nadimak “Gothicus”. Nakon ovog poraza Goti su prešli Dunav i nisu se usuđivali godinama uznemiravat prostor Rima. Nakon što je smirio Gote, okrenuo se protiv plemena Alemana koji su preko Alpa napali Italiju. Porazio ih je u Bici kod Benakusa, nakon čega je krenuo na Galsko carstvo i vratio kontrolu nad dolinom rijeke Rone i Španijom. Godine 270. se spremao da pokorio i pleme Vandala, ali je umro od kuge.
Klaudija II je naslijedio brat Kvintil, koji je izvršio samoubistvo nakon što je Aurelije krenuo na njega sa velikom vojskom. Aurelije je također bio Ilir kojeg su carem proglasile legije iz rodnog Sirmiuma. Vladao je pet godina, od 270. do 275. i toliko je mnogo učinio na stabilizaciji Carstva da je prozvan “Restitutor Orbis” – Obnovitelj svijeta. Porazio je plemena Vandala i Markomana, ali nije uspio spriječiti prodore Germana preko Alpa koji su opustošili Italiju. Pored borbe protiv barbara vodio je i teške borbe unutar Rima sa pretendentima za prijestolje od kojih se posebno istakla jedna žena Zenobija, koja je vladala istočnim dijelovima Carstva. Ipak, i dalje su najveću opasnost predstavljala germanska plemena, tako da je 272. godine porazio Gote na Dunavu, a iste godine je evakuisao rimske legije iz provincije Dakija (današnja Ruminija) jer Rim više nije mogao da brani taj prostor, zbog prevelike najezde barbara. Nakon ovog čina obračunao se i sa Zenobijom, kojoj je prvo bez borbi preoteo Egipat a zatim je srušio njezinu prijestolnicu Palmiru u današnjoj Siriji. Svoje ratno umijeće je pokazao 274. godine kada je, vještom politikom, srušio posljednjeg galskog vladara Tetrika I, čime je propalo jedno od najpoznatijih carstava antike – Galsko. Umro je 275. godine kada je pripremao pohod na današnji Irak protiv carstva Sasanida.
Iz Sirmiuma je bio i car Probus koji je vladao od 276. do 282. godine, a nastavio je Aurelijanovo djelo. Svoje ilirske gene dokazao je kao iskusan vojskovođa prije nego što će postati rimski car, braneći provinciju Germaniju od plemena Alamana. Došavši na mjesto cara porazio je Gote u Panoniji, Trakiji i Meziji, nakon čega je uzeo titulu “Gothicus Maximus”, da bi se nakon toga posvetio odbrani Galije u koju su provaljivali barbari. Nakon što ih je protjerao preko Rajne, dobio je titulu i “Germanicus Maximus”. Nakon što je smirio stanje u Evropi, poveo je rat protiv Nubijaca u Egiptu 281. godine. Sređeno stanje u Carstvu navelo je Probusa da vojnike sve više zapošljava na javnim radovima, poput izgradnje vinograda, što je izazvalo veliko nezadovoljstvo. Zbog toga su ga vojnici 282. godine ubili. Ipak, zahvaljujući njegovim zaslugama zasađena je vinova loza širom Fruške Gore i doline rijeke Rajne u Njemačkoj.
Najveći car ilirskog porijekla je bio Dioklecijan, koji je vladao od 284. do 305. godine. Rođen je u Saloni (današnji Split), oko 243. godine. Da bi lakše vladao Carstvom, za svoga suvladara je uzeo Maksiminiana, koji je također bio Ilir, a kojem je povjerio vlast nad zapadnim dijelom Carstva. Shvativši da su slabosti Rima u njemu samom, a ne samo u nasrtajima barbara, Dioklecijan je poduzeo niz dalekosežnih upravnih i gospodarskih reformi, što je Rimu povratilo samopouzdanje i potrebu unutrašnju stabilnst. Godine 305. sagradio je veličanstvenu palaču u blizini Salone, te je predao vlast nasljednicima, dok se sam povukao na poljoprivredno imanje i do kraja života se bavio poljoprivredom, a naročito uzgojem kupusa.
Među rimskim carevima ilirskoj porijekla veliki značaj je ostavio i Kostantnin I Veliki, koji je vladao od 306. do 337. godine. Važi za posljednjeg velikog i značajnog cara Rimskog carstva. Rodom iz današnjeg Niša, tokom cijele vladavine vodio je teške borbe protiv drugih pretendenata na rimsko prijestolje. I on je, kao i Dioklecijan, provodio mnoge reforme, ali je za razliku od njega, koji je proganjao kršćane, Milanskim ediktom iz 313. godine kršćanstvo učinio državnom religijom, a i sam je postao kršćanin. Tokom svoje vladavine vodio je ratove protiv Franaka koji su provaljivali u Galiju, Sarmata i Gota. Također, dao je likvidirati brojne svoje rođake i članove uže porodice. Na mjestu starog Bizantija 325. godine je odredio granice budućeg Konstantinopola, koji je posvećen 11. maja 330. godine i koji je postao novi centar države. Nakon što se teško razbolio prešao je iz Carigrada u rodni grad svoje majke Helenopol, kako bi se tamo sprao od grijeha. Na povratku u Carigrad teško se razbolio, nakon čega je umro 22. maja 337. godine.
