Potaknuta velikim uspjesima u Posavini, gdje je u jeku bila snažna ofanziva, Vojska Republike Srpske tokom juna i jula 1992. godine planira izvođenje velike ofanzive u cilju eliminacije važne izbočnine, koja je bila pod kontrolom Hrvatskog vijeća odbrane i Teritorijalne odbrane Republike Bosne i Hercegovine. Osnovni cilj operacije je bilo osiguranje dvije hidroelektrane Jajce I i Jajce II, koje su bile neophodne za nesmetano opskrbljavanje Banja Luke elektičnom energijom. Za izvođenje operacije VRS je angažovala između 7 000 i 8 000 boraca, iz sastava 30. pješadijske divizije pod komandom Stanislava Galića. Divizija je imala podršku oko 30 tenkova i 50 teških topova. Odbranu Jajca činilo je 3 400 naoružanih i oko 1 000 nenaoružanih pripadnika HVO i TO RBiH. Tokom mjeseca septembra odbrana će biti ojačana sa dodatnih 2 200 pripadnika. Saradnja između HVO i TO RBiH je dobro funkcionisala, ali će ona biti narušena već 10. jula 1992. godine kada je HVO naredio raspuštanje lokalnog vladinog komandnog mjesta. Na početku napada odbranu, dužine 106 kilometara, je činilo 8 bataljona HVO u kojem se nalazio određeni procenat Bošnjaka. Najviše ih je bilo u 1. bataljonu, oko 20%.
U početku je primarni cilj operacije “Vrbas 92”, kako je nazvana akcija zauzimanja Jajca, bilo presijecanje putne komunikacije između Travnika i Jajca, čime bi se Jajce stavilo pod opsadu i uz što manje žrtve okupiralo. Ipak, u nizu napada u periodu od 3. do 9. i od 17. do 22. jula 1992. godine, sjeveroistočno od Turbeta, VRS nije uspjela presjeći koridor, tako da su napadi tokom jula okončani bez većeg uspjeha. Već početkom avgusta VRS planira dosta ozbiljniji napad na linije odbrane. Snažan napad VRS iz pravca Jezera i Mrkonjić Grada počinje 12. avgusta 1992. godine na linije odbrane 1. bataljona kod Navisa i Berave. Već prvog dana VRS je imala uspjeha te su linije odbrane pogurane za čak 6 kilometara u podnožju Gole Planine. Agresor je zaustavljen tek na Vrbici, dva kilometra od grada. Grčevite borbe su vođene i za selo Rika koje je branio 5. bataljon, ali je ono izgubljeno u toku mjeseca avgusta. Nova linija odbrane formirana je kod sela Bulići. Na Dobratiću su se vodile najintenzivnije borbe. Napadajući iz pravca od Korićana prema Vukovićima, Malinama i Vitovlju, agresor je nastojao prići Jajcu. Nakon sedam dana borbi, odbijeni su svi napadi dok je agresor izgubio tri tenka. Poslije intenzivnih borbi VRS je ovladala zaseokom Dedići kod Dobratića, ali je on vraćen nakon kontraofanzive.
U nadi da će spriječiti novi žestok napad na Jajce, snage HVO i TO RBiH 9. septembra 1992. godine pokreću niz napada na linije VRS kod Donjeg Vakufa i na planini Vlašić. Ipak, napad je bio već 12. septembra potpuno zaustavljen, gotovo bez ikakvog učinka. Uvidjevši da neće biti u stanju zaustaviti novi napad VRS, komanda HVO 9. oktobra otpočinje pregovore sa VRS sa ciljem prestanka borbi, a zauvrat HVO će opskrbljavati Banja Luku i okolna srpska mjesta električnom energijom. Obzirom da je TO RBiH bila izuzeta iz ovog ugovora, pregovori su odbijeni zbog bojazni da bi došlo do srpsko – hrvatske saradnje. Stanje se dodatno pogoršalo 21. oktobra 1992. godine kada dolazi do sukoba Armije Republike Bosne i Hercegovine i HVO u Travniku, Novom Travniku i Bugojnu, što je direktno uticalo na rutu opskrbe koja je išla iz pravca Travnika. Time je, zapravo, došlo do raspada odbrane grada Jajca. Nastojeći iskoristiti ovakvu situaciju 30. divizija VRS 25. oktobra 1992. godine otpočinje konačni napad na linije odbrane iz tri pravca. Do 29. oktobra VRS je ovladala mjestom Vrbica i Čaninim poljem na zapadu, HE Jajce II na sjeveru, čime se probila do tvrđave u centru grada.
Još u jeku konačnog napada na Jajce formiran je tzv. “Put spasa” koji se kretao iz Divičana prema Hamadžićima i dalje prema slobodnim dijelovima u srednjoj Bosni. Tim putem trebalo je proći blizu 40 000 civila iz Jajca. Ovaj egzodus se smatra najvećim i najočajnijim egzodusom u cijelom periodu odbrambeno – oslobodilačkog rata ‘92 – ‘95. Ovim činom u gradu je ostalo samo nekoliko hiljada stanovnika. U narednim sedmicama biće uništene sve džamije i rimokatoličke crkve, kao odmazda za uništenje pravoslavnog manastira sredinom oktobra od strane HVO. Tokom petomjesečnih borbi za Jajce poginula su 103 pripadnika TO RBiH i HVO, dok ih je 492 ranjeno. Jajce je bilo gotovo pod konstantnim napadom 155 dana, na grad su izvršena 124 avionska napada, dok je za vrijeme petomjesečnih borbi na linije odbrane i gradsku jezgru palo oko 120 000 granata različitog kalibra.
