Velikosrpska agresija na Republiku Bosnu i Hercegovinu i poslije raspada “Titove države” i formiranja Savezne Republike Jugoslavije, imala je njenu svestranu logističku podršku. Nakon rezultata referenduma za nezavisnost Jugoslavenska narodna armija je samo formalno povučena iz BiH, dok je zapravo od njezinih ostataka na teritoriji formirana nova oružana formacija, Vojska Srpske Republike Bosne i Hercegovine (kasnije Vojska Republike Srpske), koja je zapravo i dalje po svim parametrima ostala dio jedinstvenih oružanih snaga Jugoslavije, odnosno Srbije i Crne Gore. Na osnovu pozadinskih baza koje su formirane 28. decembra 1989. godine JNA je obezbjeđivala municiju, gorivo, vojnu opremu, lijekove i usluge remonta jedinicama JNA koje su bile stacionirane na prostoru BiH, a takvih je bilo na više od 30 mjesta.

Nakon proglašenja Srpske autonomne oblasti Krajina, 7. aprila 1992. godine donesena je odluka da se formira pozadinska baza TO Republike Srpska Krajina, koja je bila predislocirana iz Banja Luke u Bosanski Petrovac. Ispomoć u organiziranju pozadinske baze vršena je od strane Generalštaba Oružanih snaga SFRJ general – pukovnika Živote Panića, koji je osigurao snadbijevanje hranom, gorivom, naroužanjem, municijom, motornim vozilima i drugim materijalno – tehničkim sredstvima za komande, kao i za srpske dobrovoljce, preko Saveznog sekretarijata za odbranu, tj. iz Srbije i Crne Gore i srpskih kolaboracionističkih krajina. Tokom aprila 1992. godine od dobavljaca iz Srbije osnovnim životnim potrebštinama osigurana su skladišta 744. pozadinske baze, kasarne “Igmanski marš” Butile, Garnizona Banja Luka, 993., 904., i 530. pozadinske baze. Nabavljači su bili Vojna ustanova “Karađorđevo”, Društveno preduzeće “Banat” iz Kikinde, “DP 29. novembar” iz Subotice, garnizon Loznica i neimenovano preduzeće iz Sremske Mitrovice. Istovremeno je 2. vojna oblast 9. aprila 1992. godine osigurala veliku količinu namirnica na širem prostoru Pale – Sokolac, kao i gorivo u skladištu Lička Kaldrma. Iz Srbije je, preko Sremske Rače i Bijeljine, 10. aprila krenuo konvoj od 25 motornih vozila sa artiklima hrane i 3 cisterne mazuta za garnizon Banja Luka i jedinice u RSK. Tom prilikom su u garnizon Banja Luka dopremljene velike količine prehrambenih proizvoda i mazuta (211 tona razne hrane, 20 000 konzervi i 42 tone mazuta). Istog dana je iz garnizona Sarajevo doturena velika količina hrane u širi reon Pala i Sokoca, kao i u Knin u Hrvatskoj. Dana 14. aprila dvije kolone SSNO-a su upućene iz Srbije iz pravca Ljubovije i Sremske Rače. Narednog dana Društveno preduzeće PIK “Kikinda” je snadbjelo Komandu 2. vojne oblasti artiklima hrane. Kolona od 100 motornih vozila je tokom 17. i 18. aprila stigla u garnizon Banja Luka i Bihać. U Banja Luku je stiglo 368 tona hrane, 5 tona cigareta i 90 tona mazuta. U garnizon Tuzla je 17. aprila iz Srbije dopremljena 151 tona hrane i 72 000 komada svježih jaja. Istog dana je za potrebe garnizona u Sarajevu primljena 41 tona hrane i 3 šlepera prehrambenih proizvoda za potrebe Vojne ustanove “Romanija”. U toku 19. aprila u garnizone na pravcu: Tuzla – Bijeljina – Knin i Ljubovija – Sokolac – Sarajevo iz Srbije je stigla kolona motornih vozila sa raznih artiklima hrane. Organizirana kolona motornih vojnih vozila je 21. aprila iz Društvenog preduzeža “Takovo” iz Gornjeg Milanovca isporučila veću količinu hrane u garnizone: Travnik, Derventa, Konjic, Ustikolina i dr. Narednog dana ponovo je opskrbljen garnizon u Banja Luci sa 19 tona hrane, dok je 24. aprila iz “Žitoprometa” Zrenjanin 904. pozadinska baza opskrbljena sa 60 tona brašna. Pojačana aktivnost grupe motornih vozila SSNO-a je nastavljena i tokom 25., 26. i 29. aprila kada su intendantksim materijalnim sredstvima popunjeni garnizoni u Tuzli, Banja Luci, Sarajevu i okolnim garnizonima i Bihaću. Na Pale su 30. aprila iz Poljoprivredno – industrijskog kombinata “Kikinda” iz Kikinde i “Slavije” iz Beograda dopremljene 184 tone hrane i 47 160 komada svježih jaja. Pored navedenog u garnizone su redovno isporučivane uniforme, peškiri, pribor za jelo, čizme i sl.

Tenkovi M-84 kojim su naoružavane jedinice Vojske Republike Srpske

Pored osnovnih životnih namirnica u pozadinske baze i garniozone je svakodnevno dovlačena i logistika, uključujući i naoružanje. Još 30. septembra 1991. godine, prije nego što je podnesen zahtjev za referendum, Slobodan Milošević je naredio Tomislavu Simoviću da formira bataljon od 1 200 dobrovoljaca sa neophodnom logistikom i da im održi kratku obuku, kao i da im se nađu finansijska sredstva za nabavku oružja i opreme. U poslijepodnevnim satima 9. aprila 1992. godine kroz Tuzlu su u pravcu Doboja prošle dvije kolone JNA sa oko 50 vozila – kamiona, tenkova i drugih oklopnih vozila koji su prevozili ratnu opremu i ljudstvo. Oko 30 kamiona je 12. aprila krenulo iz Bileće prema Stocu, a kolona tenkova JNA je krenula prema Podveležju, dok su helikopteri prevozili municiju na brdo Hum. Tokom 13. aprila iz Srbije je prema Vlasenici upućen veliki kontigent jedinica JNA, a istog dana su u okolna sela Višegrada helikopteri JNA dovozili ljudstvo. Jedinice Užičkog korpusa JNA, pod komandom generala Dragoljuba Ojdanića su 15. aprila ušle u Višegrad i zauzele hidroelektranu Višegrad. Tog dana registrovano je i 15 helikopterskih letova iznad grada. Istovremeno je iz Užica krenula kolona od 100 kamiona za Višegrad, sa prikačenim artiljerijskim naoružanjem. Avioni JNA su sredinom aprila 1992. godine sletjeli na aerodrom Butmir i isrkrcali kontigent vojnika iz Srbije i Crne Gore. Na aerodrom Dubrave kod Živinica je 18. aprila stiglo 10 tenkova sa oznakama JNA. Na područje Ilidže je 22. aprila dovezena kolona od 30 oklopnih vozila, od čega je jedan dio bio stacioniran ispred restorana “Kristal” i oko Šumarske škole. U 993. bazu je 23. aprila 1992. godine isporučeno 18 motornih vozila sa 6693 granate i rakete za haubice i raketne bacače. Ekipe stručnjaka iz tehničko – remontnih zavoda iz Srbije su radile na pregledu i popravci borbene tehnike JNA u BiH. Tako su, 25. aprila u jedinice 9. korpusa stigle dvije ekipe: “Sever” iz Subotice i druga iz Tehničko – remontnog zavoda Čačak, koje su odmah upućene na izvršavanje zadatka. Radi upravljanja borbenih vojnim vozilima iz Saobraćajnog nastavnog školskog centra Kraljevo je stiglo 15 vojnika saobraćajaca 3. aprila 1992. godine u Komandu 2. vojne oblasti. Također, isti broj je stigao i iz Artiljerijskog nastavnog centra “Kovin”.

Srpski agresor je kontinuirano slao i starješine i vojnike koji su prihvaćani i raspoređivani u jedinice 2. vojne oblasti JNA u cilju izvođenja agresije. Tako je 9. aprila 1992. godine iz 1. vojne oblasti (iz Srbije) doveden 791 vojnik, koji su raspoređeni u 10. korpus. Istog dana izvršen je prihvat vojnika i oficira iz 1. i 3. vojne oblasti, koji su raspoređeni u 1. motorizovanu brigadu 9. korpusa. U toku 11. aprila na aerodrom Bihać je stiglo 497 vojnika za popunu 9. i 10. korpusa, dok je još jedna grupa od njih 90 stigla narednog dana. Komandant 17. korpusa Vojske Jugoslavije, general – major Milan Nedeljković je 12. maja 1992. godine naredio Sekretarijatu za narodnu odbranu SAO Semberija i Majevica mobilizaciju stanovništva: “Na osnovu naređenja pretpostavljene komande, a u cilju zaštite srpskog stanovništva i poštenih pripadnika drugih naroda u Srpskoj Republici BiH, kao i radi učvršćivanja položaja jedinica korpusa, molim vaše puno angažovanje radi uspešnog izvršenja mobilizacije na sledećim zadacima: U sastav jedinica korpusa uključiti naoružani srpski narod, jedinice TO koje su do sada formirane i dobrovoljačke jedinice…”

Početkom maja iz Srbije je preko Sremske Mitrovice na Romaniju stiglo 50 tenkova. U istom periodu je iz pravca Pljevlja, Bijelog Polja i Prijepolja, u cilju jačanja snaga u BiH, u pravcu Goražda upućena kolona vojnih vozila sa ljudstvom. Istovremeno kolona ovih vozila kretala se i na pravcu Simin Han – Dubrave i od Kalesije prema Tuzli, a prema Kalesiji su upućena i vojna vozila i helikopteri, koji su, i pored oznake Crvenog krsta, prevozili ljudstvo i naoružanje iz kasarne Husinska buna. Redovno je bilo doturanje i municije i naoružanja iz Srbije, srpskim vojnicima, tako da je 13. maja 1992. godine za potrebe garnizona Brčko iz Vojne pošte 5053 – 19 iz Beograda dostavljeno 74 100 komada metaka, 760 mina, 4 500 granata i 120 komada ručnih bombi. Iz Užica je 1. juna 1992. godine prema Međeđi upućena jedinica od 35 tenkova, dok je na brčanski front stiglo 150 srpskih vojnika, koji su učestvovali u borbama na području Knina. Krajem juna je iz Beograda, na osnovu obavještaja potpukovnika Predraga Manojlovića, komandanta kasarne u Brčkom, za potrebe garnizona u Brčkom i Bosanskom Šamcu dovezena nova količina municije. Dostavu municije su odobrile starješine JNA iz Beograda: Janjić, Radivojević i Stanišić. Tokom 21. i 22. juna srpskoj formaciji iz Vogošće je u više navrata dostavljano naoružanje helikopterima. Dovlačenje novih pojačanja se nastavilo i tokom mjeseca jula 1992. godine, kada je u okolini Priboja koncentrisana velika grupa dobrovoljaca sa pješadijskim naoružanjem sa ciljem agnažmana na ratištu u BiH. Nakon što su dobili pojačanje u ljudstvu i naoružanju iz Srbije i Crne Gore bosanski Srbi su preduzeli novu ofanzivu na Goražde. Dobrovoljci iz Srbije su bili raspoređeni na prostoru Čajniča, desnoj obali rijeke Drine, te području oko Rogatice. U julskoj ofanzivi na Goražde agresor je koristio i avijaciju Vojske Jugoslavije, dijelove dvije oklopno – mehanizovane brigade, šest artiljerijskih baterija i četiri baterije višecijevih raketnih bacača. U noći 15. na 16. juli 1992. godine na željezničkoj stanici u Prijepolju je iskrcano 58 tenkova i transportera. Nakon što je stigao u Prijepolje, dalje je upućen prema Čajniču i Goraždu. U Rudo je 19. jula iz Srbije stiglo 40 tenkova, u cilju podrške ofanzive na Goražde. Početkom avgusta je iz pravca Bijeljine na brčansko ratište upućena kolona od 8 autobusa sa dobrovoljcima iz Srbije. U istom mjesecu ja na području Kraljeva i Požarevca bila skoncentrisana jedna oklopna jedinica, koja je povremeno upućivana na ratište u BiH. Pored tih jedinica, na teritorij BiH bio je upućen i jedan broj specijalaca iz Niša, te gardijske jedinice iz Beograda i Požarevca. Tokom septembra 1992. godine pojačan je angažman i Novosadskog korpusa, koji je sa 35 tenkova djelovalo na brčanskom ratištu, 35 na pravcu Gradačac – Tuzla i sa 30 na pravcu Caparde – Zvornik. Iz Srema je na područje Bijeljina – Brčko stigla grupa oklopno – mehanizovanih snaga, dok je u drugoj polovini mjeseca na pravcu Višegrada uočen angažman snaga Užičkog korpusa. Također je agresor sa teritorija Srbije vršio konstantna artiljerijska dejstva na područja slobodne teritorije Višegrada i Zvornika. Tokom oktobra i novembra 1992. godine u Bijeljinu je iz Srbije stiglo 50 tenkova tipa T – 55, dok je Novosadski korpus povećao angažman na području Gradačca i Brčkog. U tom periodu dolazi i do angažmana Podgoričkog korpusa na prostoru istočne Hercegovine, na području Gacka, Tjetništa, Foče i Goražda, te na području Stoca, Ljubinja i Nevesinja. Na prostoru Brčkog, tačnije Vranovače i Omerbegovače, 18. oktobra 1992. godine stiglo je novih 12 tenkova iz Srbije. U drugoj polovini oktobra nastavljeno je prebacivanje oklopno – mehanizovanih snaga sa dubrovačkog ratišta na prostor istočne Hercegovine na pravcu Gacko – Tjentište – Foča i Nevesinje – Stolac – Mostar. Zbog nemogućnosti korištenja putne komunikacije Brčko – Lončari agresor je ljudstvo i naoružanje iz Srbije prebacivao helikopterima iz Brčkog i Bosanskog Šamca prema Goraždu. Sredinom novembra u rejonu Bajine Bašte, Dobruna, Metaljke i Mratinja, sa ciljem zauzimanja slobodne teritorije Srebrenice i otvaranja koridora Rogatica – Sokolac – Olovo – Zavidovići i dalje prema “krajinama” angažirane su snage Novosadskog korpusa. U cilju pojačanja potencijala za ofanzivu na području komunikacije Ustiprača – Međeđa i Trnovo – Grebak – Zorovići – Goražde angažirane su snage Užičkog korpusa krajem novembra.

Grb Vojske Jugoslavije

Pojačan angažman i dostavljanje materijalno – tehničkih sredstava nastavljeno je i u toku 1993. godine, tako da su u noći 15. na 16. januar snage Užičkog korpusa napale slobodnu teritoriju Srebrenice sa teritorija Bajne Bašte. Tom prilikom je angažirano 12 tenkova i 7 transportera. Užički korpus je u sadejstvu sa Drinskim korpusom Vojske Rrepublike Srpske imao svoju operaciju kodnog naziva “Proboj”, kojom su Bošnjaci iz Cerske, Konjević Polja i Pobuđa protjerani u Srebrenicu. Komanda Užičkog korpusa je 31. januara izvjestila komandu Drinskog korpusa VRS na slijedeći način: “Dostignutu liniju koju ćemo mi zaprečeti, treba prihvatiti i posesti je snagama iz vašeg sastava. Potrebno je da obezbedite ekipe za sanaciju bojišta, jer je na savladanom prostoru ostao veliki broj leševa. U sastavu ekipa za sanaciju bojišta potrebno je da uključite novinare i snimatelje u cilju prikupljanja dokaza potrebnih za korišćenje u propagandne svrhe i dokumentovanje zločina nad srpskim narodom”. Dostava naoružanja je nastavljena i u toku mjeseca februara kada je iz Srbije prebačeno 29 tenkova, od čega 17 kod Šušnjara i 12 preko brane HE Bajna Bašta. U tom trenutku iz sastava Užičkog i Valjevskog korpusa bilo je angažirano 5 000 do 7 000 vojnika u cilju podrške žestokoj ofanzive VRS na Srebrenicu. Operacijom je linčno komandovao general Ojdanić, komandant Užičkog korpusa. Sredinom i krajem februara Vojska Jugoslavije je, u cilju podrške, VRS na prostoru istočne Bosne isporučilo 120 tenkova tipa T – 55 i M – 84. Kako bi ometao djelovanja izviđačko – elektronskih aviona avijacije NATO pakta, iz Srbije su upućena dva bataljona za ometanje elektronskih djelovanja. Svaki je imao po 83 specijalna i 10 terenskih vozila sa 40 oficira i 280 vojnika. U novoj ofanzivi VRS na Goražde, sredinom 1993. godine, pomoć je pružilo 40 transportera, 31 tenk i 12 “praga” iz sastava Vojske Jugoslavije. Kada je krajem decembra 1993. godine izvedena ofanziva VRS na pravcu: Vogošća – Žuč – Pofalići – Lukavica – Hrasnica, Vojska Jugoslavije je angažirala specijalni odred od 120 ljudi.

Tokom 1994. godine uslijed krize u Srbiji i Crnoj gori, te međunarodnog pritiska na Slobodana Miloševića, znatno je smanjena podrška vlastima bosanskih Srba. Međutim, očigledno je da je Savezna Republika Jugoslavija predstavljala osnovni izvor za popunu u živoj sili i snadbijevanju materijalno – tehničkim, intendantskim, sanitetskim, veterinarskim, saobraćajnim i drugim sredstvima i opremom komandi, jedinica i ustanova koje su izvodile agresiju na Republiku Bosnu i Hercegovinu i vršile brojne zločine protiv civilnog stanovništva, uključujući genocid i teror nad Bošnjacima i Hrvatima. Dokaz agresije je i stenogram sa sjednice “Vrhovnog saveta odbrane SR Jugoslavije” od 12. septembra 1995. godine, koji otkriva da oficire i podoficire koji su ratovali u Republici Srpskoj Krajini treba rasporediti u odgovarajuće jedinice i ustanove Vojske Jugoslavije shodno potrebi angažmana na ostalim ratištima.

Završit ćemo citatom načelnika Generalštaba JNA Blagoja Adžića u kojem naređuje Željku Ražnjatoviću Arkanu slijedeće: “Izvršiti prodor na liniji Bijeljina – Loznica – Višegrad, pri čemu raseliti muslimansko stanovništvo bez obzira na žrtve. Bez obzira na žrtve, zauzeti sve strateške položaje. Ukoliko zatreba, aktivisati jedinice Jovića, Vučurevića, Luića Nikole te Hercegovački i Drinski korpus, kao i Užički. Pre početka akcije povezati se sa Milisavom Gagovićem i general – majorom Ratkom Mladićem i zatim dejstvovati zajednički. Komandanti korpusa i garnizona na području ratnih operacija i čišćenja terena su pod komandom pukovnika Ražnjatovića i dužni su ispunjavati isključivo njegova naređenja. U slučaju potrebe, general Mladić brinuće se za podršku Tigrovima, Vukovima s Vučjaka i Belim orlovima, kao i podršku avijacije. Pri tome se javiti direktno generalu Ninkoviću, odnosno Stevanoviću i Bajiću.”