Glođina buna – jedan u nizu ustanaka nakon sloma Gradaščevićevog pokreta za autonomiju

Glavni događaj u Bosni i Hercegovini u 1840. godine je bila Glođina buna dignuta 5. avgusta, a povod je bila svađa između Ahmeta Munib efendije Glođe i Osman bega Dženetića zbog njive. Kadija je odlučio da se nagode ali na to nije pristao Dežnetić koji je bio zet sarajevskog načelnika Mustafa paše Babića. Ipak, stanovništvo Sarajeva je bilo na Glođinoj strani iz razloga što je on bio veoma uvažen i pošten čovjek. Međutim, daleko veći problem je bilo traženje sinova Sarajlija koji bi bili upućeni u novu osmansku vojsku – Nizam, što su oni odbijali. Kako se nisu mogli dogovoriti beglerbeg pozva obojicu u Travnik. Međutim, uskoro se saznalo kako je krivnja izrežirana protiv Glođe, pa mu je savjetovano da ostane u Sarajevu. Narednog dana sazvana je skupština uglednih Sarajlija na koju je došlo nekoliko hiljada ljudi, ali je beglerbeg Vedžihi paša zabranio javno održavanje skupova. Sarajlije to nisu ispoštovale, nakon čega su se žalile lično osmanskom sultanu. Nakon što je beglerbeg saznao za ovo podiže vojsku protiv Sarajlija, na što Sarajlije odgovoriše zatvaranjem čaršije i naoružavanjem. Na ustanak su pozvali i stanovnike Fojnice i Visokog, kojih je oko 20 000 došlo u Sarajevo.

Uvidjevši da je u Sarajevu i okolnim mjestima izbila ozbiljna pobuna protiv osmanske vlasti, beglerbeg organizova pješadiju i konjicu i uputi se prema ustanicima, koje je 16. avgusta napao u dolini rijeke Bosne kod Viteza i teško ih porazio, prvenstveno zahvaljujući upotrebi artiljerije. Potom se, kao pobjednik, uputio prema Sarajevu, da presudi pobunjenicima koje je zarobio. Prema presudi 41 vođu ustanka je otpremio u Istanbul, od kojih je jedna grupa prognana u Rumeliju i Anadoliju, dok je druga služila na osmanskim brodovima kao veslači. Vođa bune, Glođo se uspio sa nekolicinom pristalica skloniti u Dubrovnik. Sarajlije, koji su kao posrednici učestvovali u pobuni, je pomilovao a za novog sarajevskog načelnika je postavio Fadil pašu Šerifovića i time ponovo uspostavio mir. Glavni optuženici za pobunu: Rašid Alikadžić, Salih Pandža, Osman Šir, Ahmed Krbeš, Murat Sjeničak i Mula Bolakli bili su dužni da nadoknade načinjenu štetu, na način da im je sva imovina zaplijenjena. U međuvremenu je Glođo iz Dubrovnika poslao molbu sultanu u kojoj je stajalo: “Ja nisam odmetnik od moga cara, nego sam vasda podložnik vierni njegoviem zapovidima.” Sličnom predstavkom su se obratile i Sarajlije: “Bosancima ni na um nije proti Porti se podići, nego da se oni kao verni podanici Porte, tiranskom postupanju i nasilnom ugnjetavanju namestnika protiviti morali, oni ništa neištu, nego udioničtvo dobročinstvah, koja Hatišerif od Gilhane svim pokrijanama obećava i koja im je namestnik ukratjivao”.

Ipak, beglerbeg je, novim odredbama o uvođenju dodatnih poreza kako bi pokrio troškove bune, te nizom zatvaranja uglednih pravoslavnih osoba, na sebe navukao mržnju i muslimana i pravoslavaca, i posjednika i kmetova, pa je Bosna ponovo bila pred ustankom. Uskoro je sultan donio zakon po kojem je bilo zabranjeno dizati ustanak protiv vlasti, te da će kazna za to biti smrt. U oktobru su iz Istanbula došli tatari koji su beglerbegu donijeli počasnu sablju za uspješno gušenje ustanka, dok je za novog bosanskog beglerbega postavljen Mehmed Husrev paša Samokovlija. Novi beglerbeg je ubrzo ispitao sve Vedžihi pašine postupke i ustanovljeno je da je počinio niz zlostavljanja i zloupotreba nad stanovnicima Bosanskog ejaleta. Uskoro su se počeli vraćati i pobunjenici na čelu sa Glođom, koji su pobjegli u Dubrovnik – njih oko 300, koji su priznali novog beglerbega i pokorili mu se. Time je i definitivno stavljena tačka na slučaj zvani Glođina buna.