Još od početka XIX stoljeća muslimansko stanovništvo na prostoru Smederevskog sandžaka je bilo izloženo stalnom pritisku. Iseljavanje muslimana je otpočelo srpskom pobunom 1804. godine i nastavilo se u narednom periodu, šireći se na prostor Bosanskog ejaleta koji je graničio sa Smederevskim sandžakom. Izbjegli muslimani su se uglavnom naselili uz granične dijelove ali su se okončanjem ustanka 1813. godine vratili u gradove u kojima su ranije živjeli. Kada je 1815. godine Miloš Obrenović postavljen za kneza Kneževine Srbije postavio je Osmanlijama poseban zahtjev koji se ticao iseljavanja muslimana sa prostora Smederevskog sandžaka. Osmanlije su u početku odbijale takve zahtjeve ali je uz sve veći pritisak Rusije i podmićivanje osmanskih zvaničnika to pitanje postalo sve aktualnije. Prvi incident se desio 1830. godine kada je u varoši Smederevo došlo do rušenje muslimanskih kuća, bezistana i hanova. Prema hatišerifima iz 1830. i 1833. godine muslimanima je dato pet godina roka da se isele iz Kneževine Srbije. Ipak, već 1833. godine uveliko se radilo na protjerivanju muslimana. Prema dostupnim podacima do kraja 1834. godine iz 28 sela jadarske i rađevinske nahije iselilo je 204 domaćinstva koja su se nastanila na području Zvoričkog sandžaka. U periodu od 1830. do 1834. godine iz Kneževine Srbije sa seoskog područja iseljen je najveći broj muslimanskog stanovništva. Za vrijeme Aleksandra Karađorđevića (1842 – 1858) nije sprovođen žestok proces iseljavanja muslimana.
U periodu od 1842. do 1858. godine glavnu riječ su vodili “Ustavobranitelji”, koji su 1844. godine donijeli “Građanski zakonik”. Oni su Bosanski ejalet vidjeli kao sastavni dio srpske kneževine ili “Velike Srbije”. Srbijanski političar, državnik i utemeljitelj ideje “Velike Srbije”, Ilija Garašanin rođen je 16. januara 1816. godine u mjestu Garaši kod Kragujevca. Njegovo pravo ime je Ilija Savić, a prezime Garašanin je uzeo po mjestu rođenja. Kada je knez Miloš u oktobru 1837. godine osnovao “Kraljevski sovjet” Garašanin je imenovan kao sedmi član. Iste godine po nalogu kneza Miloša, Garašanin je postavljen za upravnika Vojnog štaba, a kada je 1839. godine osnovano “Vojno odjeljenje” pri Ministarstvu unutrašnjih poslova, na njegovo čelo je došao Garašanin. Ipak, nije se slagao sa Miloševom politikom tako da je 1839. godine stao na stranu “Ustavobranitelja”. Znajući njegove sposobnosti knez Aleksandar ga je imenovao svojim savjetnikom, a već 1843. godine je obnašao dužnost Pomoćnika ministra unutrašnjih poslova da bi se od tada pa sve do 1852. godine nalazio na čelu tog ministarstva.
Garašanin već početkom 1844. godine radi na projektu “Program spoljašne i nacionalne politike Srbije”, kojeg je na kraju 1844. godine završio i predao knezu Aleksandru Karađorđeviću. Značajan broj historičara smatra da je Garašaninovo “Načertanije” odredilo granice “Velike Srbije” i ocijenjeno je kao “velikosrpski projekat”. Treba napomenuti da originalni dokument “Načertanije” nije sačuvan, što ostavlja prostor za sumnju u njegovu autentičnost i različitu interpretaciju.
Radoš Lušić, računa da se temeljna stvar “Načertanije” temelji u tri etape: 1) Sjedinjenje Srba u Osmanskom carstvu, Crnoj Gori i Srbiji, 2) Oslobađanjem Bugara i stvaranju srpsko – bugarske države i 3) Oslobađanju Srba i južnih Slavena u Austriji i obrazovanje zajedničke – “velike Jugoslavije”. I pored toga što ima određenih historičara koji smatraju da je u pitanju projekat “velike Jugoslavije”, Jeremija Mitrović tvrdi da je Garašaninu isključivo pred očima bila samo “Velika Srbija”. Najopsežniju analizu je dao Petar Šimonić koji je u dobroj mjeri opovrgao mišljenja Ferde Šišića, Dragoslava Stranjakovića, dr. Ive Pilara, ali i drugih, te analizom posljednjeg odjeljka “Načertanije” zaključio da se upravo po pitanju Bosanskog ejaleta radilo o “velikosrpskom” i “velikohrvatskom” sukobu. Važno razmišljanje o Garašaninu i “Načertaniju” daje Vasa Ćubrilović koji ističe da je Garašanin glavnu ekspanziju usmjerio prema Bosanskom ejaletu i da je “Garašanin otac građanske državne koncepcije u Srbiji”.
Po “Programu spoljne i nacionalne politike Srbije” na kraju 1844. godine, Kneževina Srbija je težila iskoristiti “dviženje i talasanje među Slavenima” za stvaranje jedne države na Balkanu. To je podrazumijevalo “da se ona ne ograničava na sadašnje njene granice, no da teži da sebi priljubi sve narode srpske koji je okružuju”. Garašanin je u pogledu Bosanskog ejaletu u “Načertaniju” imao stav “da ukoliko Bošnjaci (on pod terminom Bošnjaci podrazumijeva sve žitelje ove provincije) ne bi prihvatili te ideje onda je neophodno da pravoslavni podanici Bosanskog ejaleta, osnuju svoja mala kneževstva pod osobitom vladajućih familija, te ih potom priključiti Kneževini Srbiji”. Prvi s kojima se Garašanin sporazumio po pitanju plana je bio crnogorski vladika Petar II Petrović. U Hercegovini je održavao veze sa pravoslavnim mostarskim trgovcima. Kako bi ostvario svoje planove 1846. godine je otpočeo sa stvaranjem “svojih tajnih organizacija u Bosanskom ejaletu”. Svaki srpski agent je pokrivao po tri nahije a svoje izvještaje dostavljali su na osnovu instrukcija. Obzirom da je bio upoznat da se u Bosanskom ejaletu sve tri vjere nazivaju Bošnjacima, velikosrpski krugovi su u Bosanski ejalet uputili teologa Teofila Petrovanovića koji je u Sarajevu 1862. i 1863. godine osnovao Društvo za širenje srpskog imena u Bosanskom ejaletu.
Realizacija odredaba “Načertanije” doći će do izražaja povratkom kneza Miloša na vlast 1858. godine. On će još intenzivnije raditi na pokretanju iseljavanja muslimana i veoma brzo aktualizirati ovo pitanje. To će biti posebno aktualno za vrijeme vladavine njegovog sina kneza Mihaila u vremenu od 1862. do 1867. godine. Tada je došlo do potpunog protjerivanja muslimanskog stanovništva iz Kneževine Srbije. U vrijeme kneza Mihaila Garašanin će postati predsjednik Vlade i Ministar vanjskih poslova. Na taj način su mu bile u potpunosti odriješene ruke da realizira ciljeve “Načertanije”. Sve je počelo pobunom u Bosanskom ejaletu od strane Luke Vukalovića 1862. godine. Pobuna je ubrzo okončana sporazumom Osmanlija i pobunjenika, kojima su učinjeni brojni ustupci na štetu Bosanskog ejaleta. Svojim projektom knez Mihailo i Garašanin nastavili su protjerivati muslimane iz Užica, Valjeva, Šapca, Sokola i drugih mjesta. U XIX stoljeću Užice su bile šeher grad i drugi grad po veličini u Srbiji, odmah poslije Beograda. Muslimanska imanja su paljena i iseljavana, a na njihova mjesta se doseljavalo pravoslavno stanovništvo. Konačan udarac za muslimane Kneževine Srbije zadala je konferencija u Kanlidži, predgrađu Istanbula, okončana u septembru 1862. godine. Prema odredbama muslimani su se morali iseliti iz cijele Srbije. Ovim sporazumom nisu bili obuhvaćeni samo muslimani Romi koji su kasnije prešli na pravoslavlje. U procesu protjerivanja Bošnjaka učestvovala je i “srpska narodna vojska”. Protjerivanje se odvijalo u tri grupe. Prva od 400 prognanika krenula je iz Užica 19. septembra 1862. godine, druga grupa je bila od 600 prognanika i treća je krenula 28. septembra 1962. godine. Rastanak muslimana sa Užicem i drugim gradovima bio je težak i bolan. No za njihovu patnju političko rukovodstvo Kneževine Srbije nije marilo, što potvrđuje izjava kneza Mihaila Obrenovića u skupštinskoj besedi od 17. avgusta 1864. godine, kada je izjavio: “muslimani koji su živjeli u Užicu i Sokolu su iseljeni, a gradovi užički i sokolski porušeni su”. Protjerani muslimani iz Kneževine Srbije naselili su se najvećim dijelom na području Zvorničkog sandžaka, gdje su za te potrebe napravljena nova naselja pored Drine i Save. Podatak da je 1874. godine u Srbiji ostalo svega 140 muslimanskih porodica dovoljno govori o razmjerama i posljedicama Garašaninovog projekta. Brojni izvještaji svjedoče da su spiskovi o protjerivanju muslimana, zaposjedanju i prodaji njihove imovine dostavljeni upravo Iliji Garašaninu, što ukazuje da je cjelokupan proces bio pod kontrolom Vlade Kneževine Srbije i njega samog. Sljedeći cilj politike Ilije Garašanina je bilo zaspojedanje samog Bosanskog ejaleta za što je pripremljeno 70 000 vojnika koji su trebali krenuti u tzv. “nacionalno – oslobodilački rat. Međutim, bez obzira na plan do zaposijedanja Bosanskog ejaleta nije došlo, jer su pripreme trajale veoma dugo, a 28. maja 1868. godine Mihailo Obrenović je ubijen. Sa žaljenjem za onim što se desilo, historičar Vladimir Ćorović je kazao “Svi planovi u pogledu Bosne, koje je knez bio smislio i na kojima je u poslednje vrijeme živo radio, legli su sa njim u grob”.
